De regels van Rutte III

Wat is de wetgevingsagenda van het het aanstaande kabinet? Rutte III  wil ruimte bieden en regeldruk beperken, maar kondigt ook nieuwe regels aan. Een overzicht van voornemens op het gebied van wetgeving in het regeerakkoord:

Veiligheid
	1.	Wegnemen knellende kaders in strafrechtketen, waaronder sectorspecifieke beperkingen ten opzichte van Arbeidstijdenwet
	2.	Voortzetting wetsvoorstel Geweldsaanwending opsporingsambtenaar
	3.	Terrorisme. Langere voorlopige hechtenis mogelijk voor terugkeerders. Strafbaarstelling van opzettelijk verblijf zonder toestemming in een onder controle van een terroristische organisatie staand gebied. Verruiming mogelijkheid van DNA-onderzoek bij verdenking van terroristisch misdrijf.
	4.	Mogelijk: voorstellen voor additionele waarborgen Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten
	5.	Ondermijningswet
	6.	Verbod op Outlaw Motorcycle Gangs
	7.	Voortzetting behandeling initiatiefwetsvoorstel Strafbaarstelling misbruik prostituees die slachtoffer zijn van mensenhandel
	8.	Aanpassing wetsvoorstel Regulering prostitutie: vergunningplicht, lokale intakegesprekken, pooierverbod
	9.	Experimenten met gedoogd telen van wiet voor recreatief gebruik
Rechtspraak
	10.	Innovatieve wetgeving voor experimenten met eenvoudige procedures
	11.	Herziening stelsel van rechtsbijstand
Strafrecht
	12.	Verdubbeling strafmaat voor haatzaaien
	13.	Uitbreiding verbodsbepalingen voor radicale organisatie die tot doel hebben om democratische rechtstaat omver te werpen of af te schaffen
	14.	Wijziging stelsel van voorwaardelijke invrijheidstelling
	15.	Verplichting voor verdachten van zware gewelds- en zedenmisdrijven om ter zitting te verschijnen
	16.	Verspreiden wraakporno wordt zelfstandig delict
	17.	Aanpassing bewaarplicht telecommunicatiegegevens wordt heroverwogen
Personen- en familierecht
	18.	Herijking ouderschap
	19.	Modernisering van nationaliteitsrecht
Openbaar bestuur
	20.	Voortzetting initiatiefvoorstel deconstitutionalisering benoeming burgemeester en CvdK
	21.	Aanpassing Wet gemeenschappelijke regelingen ter verbetering van politieke verantwoording
	22.	Doorgaan met normalisering van rechtspositie van ambtenaren
Onderwijs
	23.	Schrappen van wettelijke basis voor verplicht afnemen van Diagnostische Tussentijdse Toets in voortgezet onderwijs
	24.	Opdracht aan scholen om regionaal zo dekkend mogelijk aanboed van brugklassen aan te bieden
	25.	Meer experimentele ruimte voor samenwerking PO en VO
	26.	Herziening onderwijscurriculum wettelijk verankerd in 2019.
	27.	Alternatief voor rekentoets in VO
	28.	Experimenten mogelijk in vo om vakken op hoger niveau af te ronden
	29.	Onafhankelijk toezicht op samenwerkingsverbanden
	30.	Plicht voor samenwerkingsverbanden om doorzettingsmacht te beleggen
	31.	Mogelijkheid van maatschappelijke diensttijd
	32.	Kwalificatieplicht verhogen naar 21 jaar
	33.	Emancipatie en LHBTI: Voortzetting behandeling initiatiefvoorstel tot aanpassing van Algemene wet gelijke behandeling
	34.	Onderwijsinspectie krijgt discretionaire bevoegdheid om rekening te houden met bovenmatig veel zorgleerlingen
	35.	Burgerschapsopdracht wordt verduidelijkt
	36.	Schrappen van regels n.a.v. pilot regelluwe scholen
	37.	Cascadebekostiging MBO wordt afgeschaft
	38.	Fusietoets in basisonderwijs wordt geschrapt, in VO bij krimpproblematiek
	39.	Stichten van scholen op basis van belangstelling van ouders en kinderen wordt vergemakkelijkt
	40.	Wettelijke deugdelijkheidseisen voor plannen van nieuwe scholen
	41.	Wettelijke regeling van thuisonderwijs
	42.	Aanscherping van eisen aan regionaal arbeidsmarktperspectief
Zorg
	43.	Ouderenzorg: aanpak knelpunten n.a.v. evaluatie Wmo
	44.	Ouderenzorg: minder regels
	45.	In overleg met initiatiefnemers van Wet houdende verbod op winstuitkering door zorgverzekeraars
	46.	Aanpassing mededingingsregels waar die samenwerking in belang van patiënten frustreren
	47.	Geestelijke gezondheidszorg: organiseren van regionale doorzettingsmacht
	48.	Wet langdurige zorg toegankelijk maken voor GGZ-cliënten die langdurige zorg nodig hebben
	49.	Aanpak knelpunten na evaluatie Jeugdwet
	50.	Zo nodig afdwingen van samenwerking specialistische jeugdhulp
	51.	Implementatie VN-gehandicaptenverdrag
	52.	Gratis VOG voor vrijwilligers die werken met mensen in afhankelijkheidssituatie
	53.	Bevriezen van maximale verplichte eigen risico
	54.	Maximering bijbetalingen in Geneesmiddelenvergoedingssysteem
	55.	Abonnementstarief Wmo-zorg
	56.	Verlaging eigen bijdragen Wlz-zorg en beschermd wonen (Wmo)
	57.	Inventarisatie knelpunten publieke aanbestedingen bij overheidsdiensten in sociaal domein
	58.	Schrapsessie: minder regels
	59.	Evaluatie euthanasiewetgeving
	60.	Discussie over verruiming onderzoek embryo’s
	61.	Sport: verlenging regeling Energiebesparing en duurzame energie sportaccommodaties
Arbeids-markt
	62.	Kijken naar elke regeling om te zien of er nog sprake is van een juiste balans
	63.	Introductie van cumulatiegrond in ontslagrecht
	64.	Meer balans in transitievergoeding
	65.	Tijdelijke contracten voor tijdelijk werk
	66.	Payrolling: soepeler arbeidsrechtelijke regime van uitzendovereenkomst buiten toepassing verklaard
	67.	Nulurencontracten
	68.	Differentiatie van WW-premie naar type contract
	69.	Verlichting van verplichtingen voor loondoorbetaling bij ziekte
	70.	Meer prikkels in arbeidsongeschiktheidsregelingen richting werk (WIA)
	71.	Wet DBA vervangen
	72.	Onderzoek naar ondernemersovereenkomst in BW
	73.	Participatiewet: loonkostensubsidie vervangen door mogelijkheid van loondispensatie
	74.	Banen banenafspraak boven wettelijk minimumloon blijven meetellen
Schulden en armoede
	75.	Stapeling van boetes gemaximeerd
	76.	Handhaving maximale incassokosten, minimumbedrag mogelijk omlaag
	77.	Experiment met schuldenrechter
Zorg en oudere werknemers
	78.	Partnerverlof bij geboorte verlengd
	79.	Nieuwe financieringssystematiek voor kinderopvang
	80.	Eventuele specifieke voorzieningen oudere werknemers
	81.	Wet inkomensvoorziening voor oudere werklozen verlengd
Pensioen
	82.	Doorsneesystematiek wordt afgeschaft, nieuw contract
	83.	Wettelijke kaders over opbouw- en uitkeerregels
	84.	Kaders voor transitie
Wonen
	85.	Huurmarkt: markttoets vereenvoudigd, korting op verhuurdersheffing bij verduurzaming, aanpassingen huurtoeslag
	86.	Koopwoningmarkt: afbouw maximale hypotheek en fiscale behandeling, uitfaseren bevordering van financiering van eigen woning met eigen middelen
	87.	Verduurzaming van gebouwde omgeving: aansluitplicht gas vervangen door warmterecht (idem: 118)
	88.	Indien nodig bescherming van consumenten bij gebouw-gebonden financiering via Wft en BW
Ondernemers
	89.	Modernisering van wet- en regelgeving, beperking van regeldruk en administratieve lasten, bv. met MKB-toets
	90.	Passende regels en meer ruimte voor ondernemingen sociale of maatschappelijke doelen
	91.	Meer mogelijkheden voor proefprojecten, experimenteerruimte, testlocaties en regelvrije zones
	92.	Evt. aanpassing “gebruikelijke-loon-regeling” na evaluatie, verruiming ivm start-ups en scale-ups
	93.	Oprichting Invest-NL
	94.	Bank- en overige vergunning lichtere vorm voor FinTech
	95.	Aanpassing eisen voor leverage ratio
	96.	Specifieke bescherming voor vitale sectoren
	97.	Verschuiving van invloed aandeelhouders van korte termijn naar waardecreatie op lange termijn
	98.	Zo nodig extra bevoegdheden ACM m.b.t. gedragscode voor oneerlijke handelspraktijken
	99.	Aanpassing mededingingswet om samenwerking in land- en tuinbouw expliciet toe te staan (gelijk aan 131)
	100.	AVV-mogelijkheid in land- en tuinbouwsector (gelijk aan 132)
	101.	Aanscherping algemeen belang bepaling in Wet Markt en Overheid
	102.	Aanvullende wetgeving op gebied van franchise
	103.	Belastingheffing bij brievenbusfirma’s
	104.	Beperken belastingvoordelen voor vreemd vermogen
	105.	Verlaging VPB, afschaffing dividendbelasting
Belasting-stelsel
	106.	Fiscale maatregelen
	107.	Trustsector: strenger regelgevend kader, toezichtinstrumentarium uitgebreid
	108.	Versterking informatiepositie Belastingdienst n.a.v. Panama papers
Klimaat en energie
	109.	Klimaatwet
	110.	Verhuurdersheffing mede afhankelijk van investeringen in energiebesparing
	111.	Omvorming salderingsregeling duurzame elektriciteit
	112.	Stimuleringsregeling voor duurzame energieproductie verbreed
	113.	Aanpassing energiebelasting
	114.	Subsidiering van bijstook biomassa in kolencentrales na 2024 stopgezet
	115.	Kilometerheffing voor vrachtverkeer
	116.	(Evt.) aanpassing mededingingswetgeving als deze samenwerking met oog op duurzaamheid in de weg staat
	117.	Verlenging subsidieregeling energiebesparing sportverenigingen
	118.	Aansluitplicht gas vervangen door warmterecht (Idem: 87)
	119.	Aanscherping energieprestatie-eisen voor nieuwbouw
	120.	Aparte regeling voor energiecoöperaties
Mobiliteit
	121.	Spelregels over eigendom en gebruik van reisdata (privacy)
	122.	Uitfasering fiscale stimulering emissieloze auto’s
	123.	Eén systeem voor eenduidige categorieën en borden voor milieuzones
	124.	Flexibel en vraaggericht vervoer (‘mobility as a service’ )
	125.	ProRail wordt publiekrechtelijke zbo met eigen rechtspersoonlijkheid
	126.	Wijziging boetesysteem verkeersovertredingen
	127.	Geen doorberekening kosten toezicht en handhaving in vervoerssector
Gaswinning en ondergrond
	128.	Wijziging Mijnbouwwet en andere wetten ivm risico’s bij gebruik van ondergrond
	129.	Nationaal coördinator Groningen krijgt wettelijk verankerde onafhankelijke positie
	130.	Schadefonds onder onafhankelijke publieke regie
Landbouw enz.
	131.	Aanpassing Mededingingswet om samenwerking in land- en tuinbouw expliciet toe te staan (idem: 99)
	132.	AVV-mogelijkheid voor sectorale afspraken in land- en tuinbouw (idem: 100)
	133.	ACM-toezicht op hogere prijzen voor boeren en tuinders van afnemers die bovenwettelijke eisen stellen, bv. t.a.v. duurzaamheid of dierenwelzijn
	134.	Eén beheerautoriteit voor de Waddenzee
	135.	Geen wettelijke verplichting tot weidegang
	136.	Witte lijst van bonafide hondenhandelaren
	137.	Aangepaste regeling van positieflijst van toegestane huisdieren
Leef-omgeving
	138.	Traject Omgevingswet wordt voortgezet
	139.	Inventarisatie van knelpunten die duurzame innovaties in de weg staan
Migratie
	140.	Schrappen van nationale koppen op Europese asielregels
	141.	Verruiming van mogelijkheden om vreemdelingen in bestuursrechtelijke vreemdelingenbewaring te stellen
	142.	Aanpassing verplichting tot meewerken voor vertrekplichtigen
	143.	Handhaving kinderpardon in huidige vorm
	144.	Tewerkstellingsvergunning kan ook voor 3 jaar worden verleend
Integratie
	145.	Er blijft gemeentelijke experimenteerruimte voor werkmogelijkheden voor aspirant-statushouders
	146.	Zo nodig regels om zelfredzaamheid van nieuwkomers te bevorderen.
	147.	Aanscherping termijn voor openbare-orde-criterium bij naturalisatieverzoeken van 4 naar 5 jaar
	148.	Herzien inburgeringscursussen

Nog een wettelijke maatregel gevonden? Geef het door aan toezichttafel@gmail.com.

Advertenties

Wat zegt regeerakkoord over toezicht?

Wat zegt “Vertrouwen in de toekomst” over – vertrouwen in – het toezicht? Het nieuwe regeerakkoord draait aan verschillende knoppen die toezichthouders raken. Op de ToezichtTafel enkele passages: over wetten, budgetten en een organogram:

“Nog te vaak verzanden we, met de beste bedoelingen, in gedetailleerde regelgeving vanuit de overheid. Maar dat is niet de oplossing.”

Ruimte

Het kabinet wil ruimte bieden aan professionals, aan artsen, verpleegkundigen, agenten en docenten. Er moet ruimte zijn voor  initiatieven van burgers en verenigingen. Een Right to challenge-regeling burgers en lokale verenigingen de mogelijkheid geven om een alternatief voorstel in te dienen voor de uitvoering van collectieve voorzieningen.

Regels voor bedrijven moeten moderner worden. Regeldruk en administratieve lasten worden beperkt. Er komen “passende” regels en meer ruimte” voor ondernemingen met sociale of maatschappelijke doelen met behoud van een gelijk speelveld. En:

” De mogelijkheden voor regionale en sectorale proefprojecten, wettelijke experimenteerruimte, testlocaties (bijvoorbeeld voor drones) en regresvrije zones worden vergroot.  Daarbij gelden minimumvereisten en passend toezicht.”

Het kabinet gaat zelf landelijke regels schrappen op basis van de pilot regelloze scholen. “In het verlengde hiervan stimuleert het kabinet de sector om de eigen administratieve regeldruk terug te dringen.”

Er komt ook meer toezicht. Het regelgevend kader voor de trustsector wordt strenger en het instrumentarium van toezichthouder DNB wordt uitgebreid. Er komt onafhankelijk toezicht op samenwerkingsverbanden in het onderwijs. 

Mededinging

Het regeerakkoord besteedt bijzondere aandacht aan de regels die worden toegepast door de Autoriteit Consument en Markt, met name de mededingingsregels in de voedselketen:

• samenwerking in de land- en tuinbouw wordt expliciet toegestaan
• op verzoek kan de overheid sectorale afspraken in de land- en tuinbouw algemeen verbindend verklaren
• er komen “zonodig” extra, specifieke bevoegdheden ter bestrijding van oneerlijke handelspraktijken.
• de regels tegen concurrentievervalsing door de overheid worden aangescherpt.

Ook de mededingingsregels in de zorg liggen onder vuur. Het regeerakkoord wijst op de veschillende machtsverhoudingen in de zorg.

“In de ziekenhuiszorg geldt een andere machtsbalans tussen aanbieder en verzekeraar dan in de eerste lijn. We willen dat het mededingingstoezicht daar rekening mee houdt. Daar waar samenwerking in het belang van patienten wordt gefrustreerd wordt door toepassing van mededingingsregels is aanpassing van (de toepassing van) deze regels aangewezen.”

Geldkraan

Het nieuwe kabinet hanteert ook de geldkraan naar het toezicht. De NVWA krijgt er geld bij. De laatste Miljoenennota van Rutte II bracht al een extra (incidenteel) bedrag van 25 miljoen in 2018. De nieuwe coalitiepartijen kondigen nu aan dat de toezichthouder wordt doorgelicht op “kosteneffectiviteit en efficiëntie”, maar ook dat er extra geld komt. De NVWA krijgt er vanaf 2019 jaarlijks 5 miljoen bij, oplopend tot 20 miljoen structureel in 2022.

Er zijn ook andere investeringen in de handhaving. De opsporingscapaciteit bij de Belastingdienst wordt versterkt. Er wordt 50 miljoen vrijgemaakt voor de “handhavingsketen” van de Inspectie SZW, om beter toezicht te houden op het wettelijk minimumloon en om schijnconstructies, onveilige en ongezonde arbeidsomstandigheden en uitbuiting te gen te gaan.

Kosten

Het regeerakkoord belooft in de passage over het goederenvervoer dat de vervoersector niet hoeft te betalen voor toezicht en handhaving. Het kabinet noemt dit “overheidskosten” en verwijst daarbij naar de Raad van State, die zich eerder principieel uitsprak tegen het volledig doorberekenen van deze kosten aan bedrijven, in alle sectoren. Onder Rutte-II werd het afwegingskader ‘Maat houden” juist verruimd om doorberekenen vaker mogelijk te maken.

Het regeerakkoord spreekt zich principieel uit over de bestemming van justitiële boetes en schikkingen.

“De financiële ruimte voor het ministerie van Veiligheid en Justitie dient niet afhankelijk te zijn van de opbrengst van boetes en schikkingen. Daarom zal de begroting van Veiligheid en Justitie losgekoppeld worden van de opbrengst van boetes en beschikkingen. Die zullen worden gezien als bijdragen aan de algemene middelen.”

Manier

Het regeerakkoord spreekt zich niet alleen uit over de regels waarop toezicht wordt gehouden, maar ook over de manier waarop dat gebeurt. Ook toezichthouders moeten ruimte bieden voor ondernemers:

“De diverse inspecties gaan beter samenwerken zodat betere handhaving gepaard gaat met minder administratieve lasten en toezichtlasten.”

Het regeerakkoord wil ook veranderingen binnen de toezichthouder ACM. Er moeten twee speciale teams komen, op het gebied van “digitale mededinging”  en de “agro-nutriketen”.

Lees hier het gehele regeerakkoord “Vertrouwen in de toekomst”.

 

 

 

 

 

Wat te verwachten van onderzoeken naar fipronil?

Zowel de Onderzoeksraad voor Veiligheid als ex-minister Winnie Sorgdrager doet onderzoek naar de crisis rond fipronil in eieren. Wat kunnen we daarvan verwachten? Vijf voorspellingen, twee vragen.

De Onderzoeksraad voor Veiligheid hanteert bij de beoordeling van het toezicht hanteert een eigen beoordelingskader, dat sterk leunt op de Kaderstellende Visie op Toezicht. Het kader is bijvoorbeeld eerder toegepast in het onderzoek naar Odfjell maar ook naar voedselveiligheid. In 2014 constateerde de raad dat de veiligheid van vlees niet was gewaarborgd en dat het toezicht te wensen overliet.

Begin september heeft het kabinet de onderzoeksopzet gepresenteerd van de evaluatie die staatsraad Winnie Sorgdrager gaat uitvoeren Ook zij heeft eerder naar toezicht en toezichthouders gekeken. In 2012 bracht zij ‘Van incident naar effectief toezicht’ uit, over de afhandeling van dossiers over incidenten door de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ).

Wat valt te voorspellen over de uitkomsten van de onderzoeken naar de fipronil-affaire?

Voorspelling 1: Het systeem van voedselveiligheid heeft niet optimaal gewerkt

De OVV heeft vooral aandacht voor het functioneren van het voedselveiligheidssysteem.

“De onderzoeken van de Raad zijn gericht op het verbeteren van de veiligheid en gaan niet in op schuld of aansprakelijkheid.”

In het OVV-beoordelingkader staat dat het zelden gaat om zomaar een overtreding. De raad is telkens op zoek naar factoren die ervoor zorgen dat het mis gaat. Dat zal in het geval van firponil niet anders zijn. De verschillende schakels in de keten worden geanalyseerd om te kunnen beoordelen waar het systeem niet goed heeft gefunctioneerd.

Het rapport-Sorgdrager moet in de ogen van het kabinet leiden tot conclusies en aanbevelingen voor verbetering van de borging van de voedselveiligheid in de eierketen en wellicht breder, van het totale voedselsysteem. De opdracht is om in te gaan op “de rol en verantwoordelijkheid van de verschillende actoren” in zowel de “eierketen” als de “toezichtketen”.

“Het onderzoek beperkt zich niet tot het afhandelen van de crisis door de NVWA, maar beslaat de verantwoordelijkheid van alle actoren in de keten en de wijze waarop die de eigen verantwoordelijkheid vorm geven.”

Voorspelling 2: Juist bedrijven dragen een eigen verantwoordelijkheid

Veiligheid is niet alleen een kwestie voor overheid of toezichthouders. Juist bedrijven moeten ervoor zorgen dat ze aan de regels voldoen. In de zaak Odfjell koos de OVV een Rotterdamse behandeling: geen woorden maat daden. Shell had veiligheid hoog in het vaandel staan, maar maakt de verwachtingen niet waar en moest dat bekopen met scherpe kritiek. Ook in het onderzoek naar voedselveiligheid van 2014 constateerde de OVV dat bedrijven hun verantwoordelijkheid onvoldoende waarmaakten.

Uit de onderzoeksopzet voor Sorgdrager blijkt dat ook zij aandacht dient te hebben voor de rol van bedrijven:

“Het aantreffen van fipronil komt voort uit het illegale gebruik van een biocide met deze stof in de voedselketen.”

Voorspelling 3: De positie van de NVWA dient te worden versterkt

De Onderzoeksraad toetst volgens het eigen beoordelingskader ook of er een “helder formeel institutioneel kader” is voor toezicht:

“De rol en taakopvatting van de inspectie is expliciet en duidelijk. De verhouding tussen de minister en de inspectie is duidelijk afgebakend.”

In 2014 schreef de Onderzoeksraad in het rapport over de vleesketen:

“De middelen van de NVWA zijn te beperkt om effectief op te treden in de vleesketen. Ook krijgt de NVWA te weinig ruimte om zich tot autoriteit te ontwikkelen. Hiermee boet de NVWA in aan gezag.”I

Het wordt interessant te lezen hoe de OVV denkt over de huidige institutionele inbedding, waarvoor sinds 2015 de Aanwijzingen inzake de rijksinspecties gelden.

Voorspelling 4: Er zijn lessen te leren voor het toezicht

Er kan worden gewezen op het systeem, op de rol van bedrijven, op de ruimte voor de NVWA, maar uiteindelijk zal de OVV ook een oordeel vellen over het functioneren van de toezichthouder zelf. In haar rapport over de IGZ deed Sorgdrager de aanbeveling om een advies- en meldpunt in te stellen, maar ook om de doorlooptijd van dossiers te verkorten. Ook nu zal zij kijken naar de manier waarop is omgegaan met de melding over het gebruik van fipronil in november 2016.

Ook voor de NVWA (en daarmee vast ook voor andere toezichthouders) zullen er weer lessen te leren zijn. Daarbij hoeft het niet alleen te gaan om de communicatie, maar ook om de inschatting van risico’s voor de volksgezondheid en over de consequenties die daaraan zijn verbonden.

Voorspelling 5: De samenwerking kan worden versterkt

Goed toezicht is samenwerkend toezicht, zegt het beoordelingskader van de OVV, in navolging van de Kaderstellende Visie op Toezicht. Dat principe werd onder meer toegepast in 2014 , toen de NVWA de aanbeveling kreeg om de samenwerking te zoeken met andere opsporingsdiensten.

Zowel de nationale als Europese samenwerking kan aan de orde komen. In de fipronil-affaire is bijvoorbeeld interessant hoe de samenwerking met het Openbaar Ministerie is vormgegeven. Een tip eind 2016 leidde immers wel tot een strafrechtelijk onderzoek, maar niet tot verdere acties van de NVWA. En in juli van dit jaar werd het strafrechtelijke onderzoek niet alleen gebruikt als verklaring voor vertraging, maar ook voor het geheim houden van bepaalde informatie.

Bij de twee onderzoeken kunnen nog twee vragen worden gesteld:

Vraag 1: Hoe gaan de onderzoekers samenwerken?

Het is niet duidelijk hoe de onderzoeken van Sorgdrager en OVV zich tot elkaar gaan verhouden. Het kabinet wil graag dat het onderzoek-Sorgdrager voor het eind van het jaar wordt afgerond, de Onderzoeksraad voor Veiligheid heeft aangegeven dat een onderzoek als dit doorgaans een jaar in beslag neemt. De status van de onderzoeken en de onderzoekers mogen dan verschillen, maar de eindrapporten kunnen overlappingen vertonen.

Vraag 2: Hoe gaan de onderzoekers om met eerdere onderzoeken?

De NVWA moet inmiddels gewend zijn om zelf onder het vergrootglas te liggen. In 2013 toonde de Algemene Rekenkamer zich kritisch over de fusie die tot de huidige organisatie leidde. Het kabinet startte in 2013 voor de NVWA een verbeterprogramma, dat in 2016 werd omgezet in het ‘herijkt’ plan van aanpak: NVWA 2020.

Ondertussen heeft ook de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid van zich laten horen. Een nieuwsbericht herinnerde onlangs aan de eigen rapporten ‘Naar een voedselbeleid’ en ‘Toezien op publieke belangen’. De WRR:

“De destijds gepresenteerde analyses en voorstellen kunnen ook nu worden betrokken bij het trekken van lessen uit de fipronilcrisis.”

Hoe worden de eerdere onderzoeken en ervaringen meegenomen in de nieuwe onderzoeken van OVV en Sorgdrager? Zoals de OVV onderzocht wat er met de aanbevelingen over Odfjell was gebeurd, zo zou het ook nu interessant zijn om het lerend vermogen van zowel sector als toezichthouder tegen het licht te houden. Wat is er geleerd van het verleden? Wat is er met die lessen gedaan? Zijn er nieuwe lessen te leren? Of leren we het nooit?

Paul van Dijk

 

Transparantie financieel toezicht: verruiming beperkt

De financiële toezichthouders krijgen toch niet de mogelijkheid om namen van ondernemingen te noemen in onderzoeksrapporten. De AFM wilde deze bevoegdheid hebben, minister Dijsselbloem wilde deze wens honoreren, maar de Raad van State stak er een stokje voor. In het onlangs ingediende wetsvoorstel over “transparant toezicht” is de bevoegdheid geschrapt.

De Raad van State stelde dat de publicatie van tot individuele ondernemingen herleidbare gegevens op gespannen voet zou staan met Europese regels. Deze kritiek heeft geleid tot het schrappen van dit onderdeel. Volgens minister Dijsselbloem zou de bevoegdheid “ingewikkeld” worden als hieraan verschillende voorwaarden zouden moeten worden verbonden. “Een dergelijke bevoegdheid wordt door de toezichthouders onwenselijk geacht en zou niet of nauwelijks gebruikt worden.”

Het voorstel voor de “Wet transparant toezicht financiële markten” bevat nog wel de bevoegdheid om te waarschuwen bij alle overtredingen van de Wet op het financieel toezicht, als dat nodig is om schade te voorkomen of te beperken. Ook kunnen AFM en DNB straks in spoedgevallen reageren op uitlatingen van een overtreder met de onverwijlde publicatie van een waarschuwing of een bestuurlijke sanctie. Het wetsvoorstel geeft DNB de bevoegdheid om bepaalde kerngegevens openbaar kan maken die door banken worden gepubliceerd.

De verruiming van de mogelijkheden om informatie te delen over het toezicht op afzonderlijke instellingen draagt bij aan transparanter toezicht op de financiële markten, aldus de memorie van toelichting:

“Transparanter toezicht verbetert de informatiepositie van het publiek en kan het vertrouwen in de financiële sector en de toezichthouders versterken en de naleving van wetgeving bevorderen. Transparantie leidt zo tot beter functioneren van de financiële markten. Het wetsvoorstel sluit aan bij de wens van de regering om zoveel mogelijk openheid te geven over het toezicht op de financiële markten en komt daarnaast tegemoet aan wensen die door de AFM en DNB zijn geuit.”

Het wetsvoorstel is op 4 september ingediend bij de Tweede Kamer. Klik hier voor meer informatie.

Nieuw adviescollege kan ook adviseren over regeldruk door toezichthouders

EinteressHet nieuwe Adviescollege regeldruk moet ook kunnen adviseren over regeldruk die voortkomt uit beleidsregels en andere activiteiten van toezichthouders en inspecties. Dit staat in een motie die de Tweede Kamer deze week heeft aangenomen.
De motie motie-Ziengs c.s. constateert dat “bedrijven en burgers, naast regeldruk van regels opgesteld door de rijksoverheid, ook hinder ondervinden van beleidsregels opgesteld door toezichthouders, uitvoeringsorganisaties, inspecties en andere organen”. De opvolger van het Adviescollege toetsing administratieve lasten (Actal) moet de ruimte krijgen om ook deze regeldruk te toetsen, stelde eerste indiener Ziengs.

Minister Kamp vroeg Ziengs het woord “toetsen” te vervangen door “adviseren”. Ook wilde hij toevoegen voegen “in samenspraak met betreffende instanties”. Daarbij merkte hij ook op dat de taak geen afbreuk mag doen aan de kerntaak van het college.
De Tweede Kamer stemde op 20 april voor een aangepaste motie, waarin “te kunnen toetsen” – blijkbaar abusievelijk – is blijven staan:

“verzoekt de regering, het Adviescollege toetsing regeldruk de mogelijkheid te geven om in samenspraak met de betreffende instanties te adviseren over de regeldruk voortkomend uit de activiteiten van toezichthouders, uitvoeringsorganisaties, inspecties en andere organen, zoals beleidsregels, te kunnen toetsen”

Geïnteresseerd in toezicht en gezag? Op 17 mei start de seminarreeks Toezicht in Transitie. Meer informatie leest u hier.

Geen goed toezicht zonder gezag

Je kunt alleen goed toezicht houden als je gezag hebt. En je kunt alleen gezag krijgen als je goed toezicht houdt. De relatie tussen toezicht en gezag staat vanaf 17 mei centraal in “Toezicht in transitie”, dit jaar in de vorm van vier seminars over “Toezicht met gezag – Gezag met toezicht”.

Gezag is voor een toezichthouder niet vanzelfsprekend. Het moet worden opgebouwd. En het kan aangetast raken. 

Twijfel

Is gezag na te streven? Staatstoezicht op de Mijnen heeft zich voorgenomen om een “gezaghebbende” toezichthouder te zijn. Zou die ambitie ook in het jaarplan staan als het gezag buiten twijfel stond?

Effect

En wat is de relatie tussen gezag en effectiviteit? De minister van Economische Zaken noemt het opvallend dat de Autoriteit Consument en Markt in 2016 geen boetes heeft opgelegd in het kader van het concurrentietoezicht. 

“Voor een effectief toezicht acht ik het van belang dat overtredingen ook tot boetes kunnen leiden omdat daarvan een afschrikwekkend en preventief effect uitgaat. Dat in 2016 geen boetebesluiten op mededingingsbeleid zijn genomen is een uitzondering en behelst geen wijziging van haar toezichtstrategie, zo heeft de ACM mij bevestigd.”

Wordt het gezag van de ACM hiermee versterkt of verzwakt?

Meten

Is de mate van gezag vast te stellen? De Nederlandsche Bank laat elk kwartaal de eigen reputatie meten.  Het laatste jaarverslag meldt:

“In 2016 heeft DNB de hoogste reputatiescor gerealiseerd sinds deze meting in 2011 is gestart”

Heeft hiermee ook het gezag van DNB een voorlopig hoogtepunt bereikt? 

Invalshoeken

De reeks seminars “Toezicht in Transitie” kiest verschillende invalshoeken voor het gesprek over toezicht en gezag. Wanneer is toezicht legitiem? Wat zijn de juridische kaders? Hoe om te gaan met onzekerheid en risico’s? En wat is de relatie tussen gezag en gedrag?

Voor  meer informatie over de reeks van seminars: klik hier.

Paul van Dijk

Seminars over toezicht en gezag

Op 17 mei gaat de reeks seminars “Toezicht in Transitie 2017” van start: “Hoe houd je gezag met toezicht, hoe houd je toezicht met gezag?”

“Om naleving te stimuleren en gedrag te beïnvloeden, om risico’s te verminderen en werkelijk effectief te zijn, dient de toezichthouder gezag op te bouwen en uit te stralen.
Maar wat is gezag voor een moderne toezichthouder of inspectie? Wat zijn de de terminanten ervan en hoe kun je daar professioneel mee omgaan, juist in deze dynamische tijd?”

Meer informatie over de seminars staat hier.