Visie Kennis Infrastructuur (KIS) VTH; Kijk op kennis

26 mei 2023, gepubliceerd op 4 juli 2023, 45 pagina’s. Eerst volgt een samenvatting en onderaan deze pagina kunt u het hele rapport lezen en downloaden.

Het rapport gaat over de verbetering van de kennisinfrastructuur van het VTH-stelsel; het stelsel van vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH).

De Onderzoekscommissie VTH (commissie van Aartsen) constateerde in 2021:
‘Informatie-uitwisseling en kennisontwikkeling onder de maat zijn voor het opbouwen van deskundigheid en voldoende specialisatie. Laat staan dat deze zijn toegesneden op de toekomstige vraagstukken waar bevoegd gezag en omgevingsdiensten mee te maken krijgen… ‘

In deze visie wordt in deel A op hoofdlijnen de principiële werking van een functionele kennisinfrastructuur VTH omschreven en toegelicht. Deel B geeft een handelingsperspectief door het in deel A beschreven principe uit te
werken voor het VTH stelsel. Mede door het in kaart brengen aan de hand van de huidige situatie ten opzichte van het geschetste ideaalbeeld en de acties die door worden uitgevoerd om ontbrekende onderdelen aan de kennisinfrastructuur toe te voegen, wordt de gevraagde en benoemde functionaliteit op het VTH domein toegepast.

Uit het Ongekende kennis bleek dat de volgende problemen zich voordoen:

  • er is veel kennis, maar weinig toegankelijk en gestructureerd;
  • het kennislandschap is sterk gefragmenteerd;
  • samenwerking is vrijblijvend en stuit op praktische bezwaren;
  • er is geen regie;
  • expertise en kennis lekt weg.

DEEL A: FUNCTIONELE KENNISINFRASTRUCTUUR VTH

Het rapport stelt dat een functionele kennisinfrastructuur voor VTH moet voldoen aan de volgende eisen:

A. Basisprincipes

  • Kennis = I x EVA : Kennis heb je pas als informatie wordt verbonden met ervaring, vaardigheden en attitude. Cruciaal hierbij zijn kennisbehoefte, kennisaanbod en weten wat je niet weet.
  • Data-gedreven en vraag-georiënteerd: Gegevensbestanden moeten op orde zijn. De juiste vragen moeten gesteld worden en antwoorden moeten adequaat, juist en betrouwbaar zijn. Vraaggestuurd (vraag-georiënteerd) verwijst naar een benadering waarbij de focus ligt op het identificeren van de behoeften en vragen van gebruikers.
  • Cyclische aanpak: Kennis is veranderlijk en is onderhevig aan voortdurende ontwikkeling. Het is daarom belangrijk om bij te blijven met ontwikkelingen in een bepaald vakgebied of domein en te blijven leren om up-to-date te blijven met de laatste kennis en inzichten.
  • Collectief én gemeenschappelijk: De betrokken professionals (kennisgebruikers en kennisontwikkelaars) voelen en tonen eigenaarschap bij – de effectiviteit van het functioneren van – de kennisinfrastructuur. Eigenaarschap bij alle partners blijkend o.a. uit bestuurlijke betrokkenheid, keuze voor thema’s, monitoring. Investeren in kenniscultuur waarin professionaliteit de standaard en samenwerken de norm is. Het vermogen om nieuwe kennis te ontwikkelen – los van actuele vragen – is geborgd. De noodzakelijke collectiviteit heeft betrekking op de voorwaardelijke samenwerking om het VTH-stelsel effectief en doelmatig te laten functioneren, terwijl gemeenschappelijk betrekking heeft op het delen van kennis en de infrastructuur die nodig is om dat goed te kunnen doen.

B. Functie eisen

Een functionele kennisinfrastructuur VTH omvat vier componenten:

Een goed functionerende kennisinfrastructuur VTH kenmerkt zich door:

  1. Toegankelijkheid de kennisinfrastructuur is gemakkelijk toegankelijk voor alle betrokken partijen en kan op verschillende manieren online worden geraadpleegd.
  2. Gebruiksvriendelijkheid de kennisinfrastructuur is eenvoudig te gebruiken en begrijpen voor alle gebruikers, ongeacht hun niveau van expertise.
  3. Actualiteit en relevantie de informatie in de kennisinfrastructuur is actueel en relevant voorde specifieke context van het VTH-proces.
  4. Interactie en samenwerking de kennisinfrastructuur stimuleert interactie en samenwerking tussen gebruikers en draagt bij aan een lerende systeemcultuur.
  5. Duurzaamheid de kennisinfrastructuur is duurzaam en kan worden aangepast aan veranderende omstandigheden en behoeften binnen het VTH-domein.

Naast genoemde componenten en kenmerken zijn er een aantal principieel structurerende spelregels
nodig, die het geheel faciliteren, organiseren en samenhangend laten functioneren: gestructureerde procedures voor verzamelen, opslaan, delen en gebruiken van kennis. Compatibiliteit van de gebruikte software en tools alsmede de aanwezigheid van een kenniscultuur, attitudes, waarden en normen die de uitwisseling en samenwerking inzake kennis stimuleren. En tot slot getrainde kenniswerkers.

DEEL B: FUNCTIONERENDE KENNISINFRASTRUCTUUR

Kennis is cruciaal voor VTH. De huidige aanpak is echter vooral themagericht en mist vaak het overzicht van cumulatieve effecten (in de planningsfase). Het versterken van de decentrale data- en kennisinfrastructuur is essentieel, en toegang tot relevante informatie is belangrijk voor zowel centrale als decentrale overheden. Kennisdeling tussen nationale instituten en decentrale overheden kan de kwaliteit van het beleid verbeteren. Transparantie over beschikbare kennis kan helpen bij het controleren van overheidsactiviteiten.

Er is behoefte aan bestuur en controle over de kennisinfrastructuur en een governance-model waarin alle betrokkenen kunnen deelnemen is hiervoor nodig. Het versterken van de kenniscomponent in de uitvoeringsfase is cruciaal om de uitvoeringsdiensten te faciliteren.

Een goed functionerende kennisinfrastructuur is een gedeelde verantwoordelijkheid van alle overheidssectoren en kan worden versterkt door wetgevende en uitvoerende maatregelen, opleiding en scholing. Informatie en data zijn fundamenteel voor het ontwikkelen van kennis, en verbetering van de informatievoorziening op systeemniveau is essentieel.

Tot slot wordt gesuggereerd dat de huidige situatie moet worden beoordeeld in relatie tot de gewenste doelen en dat verdere actie nodig kan zijn om deze doelen te bereiken.

In de kennisinfrastructuur VTH kunnen drie fasen worden onderscheiden:

  • Het ontwikkelen van kennis (inclusief vraagarticulatie)
  • Het delen cq. ontsluiten van kennis
  • Het toepassen van kennis

Er moeten regionale kennisschakelpunten worden ingesteld. Er moeten tevens specifieke kennisschakels inzake Zeer Zorgwekkende Stoffen, Circulaire Economie, Klimaatopgave en Bodem en Ondergrond.

Er moeten kwaliteitscriteria komen voor VTH-kennis. Die zullen betrekking hebben de juistheid, accuraatheid en betrouwbaarheid van de informatie en op de ervaring en vaardigheid van de toepassing. Er zal een Onafhankelijk Adviesorgaan worden ingericht dat structureel toeziet op de kwaliteit van het kennis- en informatieniveau.

Voor het goed laten functioneren van de kennisinfrastructuur is er ook een faciliterende kenniscultuur noodzakelijk. Een belangrijk aspect zijn hierbij de zogenaamde kwaliteitscriteria die aan medewerkers betrokken bij de uitvoering VTH worden gesteld. Het blijvend kunnen voldoen aan deze criteria vereist toegesneden opleiding en scholing. De ODNL Academie zal in relatie tot op deze criteria organiserende en regisserende rol spelen op het gebied van opleidingen en scholing. Ook moet er een geïntegreerde nationale VTH-kennisagenda worden ontwikkeld waarin gestructureerd, systematisch en continu wordt gewerkt aan verbreding en verdieping van de bestaande kennis.

Het structureel openbaar maken van kennis zal het vertrouwen in de overheid weer kunnen doen toenemen. Kennisdeling over de uitvoering van VTH is, zoals bijna iedere week weer wordt aangetoond, geen gemeengoed.

Epiloog

Het in dit document geschetste handelingsperspectief is een start van een complex proces gericht op
toegankelijkheid, overzicht en verbinding van kennis. Maar er zijn risico’s:

  1. Veelheid aan lopende projecten en governance-structuren die het doorvoeren van het ontwikkelde gedachtegoed bemoeilijken.
  2. Pluriforme opdrachtgeverslijnen en onduidelijkheid over doorzettingsmacht in relatie tot governance van het IBP.
  3. Gebrek aan gekwalificeerde mensen.
  4. Ontbreken van financiering met een niet-structureel karakter en discussie over toepassing van het ‘Gouden Koorden principe’.
  5. Politieke druk om op korte termijn resultaten te boeken, wat het gestructureerd werken bemoeilijkt.
visie-kis-vth-kijk-op-kennis-deel-aDownload

Zie ook:

Laatste update: 3-8-2023

Ben je het niet eens met iets op deze pagina, is het niet meer up-to-date, heb je een aanvulling of werkt een link niet? Stuur ons dan even een mailtje. Dan kijken we er even naar en kunnen we het eventueel aanpassen.
Het gebruik van de informatie op het toezichtcompendium is gratis. Gelieve bij het gebruik ervan in publicaties te refereren aan dit toezichtcompendium of de betreffende kenniskaart, inclusief een link. Alvast bedankt voor de moeite!