Gateway Reviewrapport, IBP VTH-stelsel – Pijler 3: Informatievoorziening

23 mei 2023, 17 pagina’s. Bureau Gateway (Min BZK) in opdracht van het Ministerie I&W. Een Gateway Review is een collegiale reflectie die wordt uitgevoerd op verzoek van de eigenaar van een programma/project. Helemaal onderaan deze pagina is het rapport te lezen en te downloaden.

De staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) heeft op 13 december 2021 in de Kamerbrief versterking VTH-stelsel aangegeven welke acties nodig zijn om deze tien aanbevelingen uit het rapport van de Commissie Van Aartsen op te volgen. Hierbij zijn naast de aanbevelingen van de commissie Van Aartsen ook de uitgevoerde kwantitatieve en juridische onderzoeken en de bevindingen van de Algemene Rekenkamer in haar rapporten “Een onzichtbaar probleem” en “Handhaven in het duister” meegenomen.

Er is een Interbestuurlijk programma (IBP) versterking VTH vastgesteld in het Bestuurlijk Omgevingsberaad van 20 juni 2022. Voor pijler 3 is het plan “Informatievoorziening -VTH digitaal- Aanpak voor de verbetering van de informatievoorziening in en van het VTH-stelsel Milieu” opgesteld.

De stuurgroep IBP-VTH heeft de volgende vraagstelling meegegeven voor de gateway: In hoeverre zijn (1) de gekozen aanpak en (2) de samenwerkings- en uitvoerings-arrangementen zodanig ingericht dat het programma de beoogde resultaten kan realiseren? Worden de betrokken partijen met deze aanpak in staat gesteld hun bijdrage te leveren aan het versterken van de informatievoorziening van het VTH- stelsel?

Hierbij zijn de volgende aspecten aan bod gekomen:

  • Inhoudelijke keuzes, fasering en samenhang in het plan
  • Bestuurlijk arrangement (en daarmee gezamenlijk eigenaarschap)
  • Capaciteit en bemensing van Pijler 3
  • Invulling wisselwerking programma VTH Pijler 3 – stuurgroep – achterban. Op welke wijze draagt de (gefaseerde) aanpak en stapsgewijze besluitvorming bij aan het bereiken van resultaten? Zijn er tussentijds voldoende sturingsmogelijkheden op inhoud en financiën?

BEVINDINGEN

Delivery Confidence: Oranje/Rood!

Een geslaagde implementatie van het programma is onzeker. In meerdere essentiële opzichten zijn er grote risico’s of problemen. Er zijn dringende maatregelen nodig om te zorgen dat deze worden aangepakt en om vast te stellen of het haalbaar is om ze op te lossen.

Het Gateway Reviewteam is, op basis van de bevindingen in de Gateway Review van oordeel dat:

  • Er breed draagvlak is voor de noodzaak om de informatievoorziening van het VTH-stelsel te verbeteren. Tegelijkertijd zijn er echter grote twijfels bij veel betrokkenen of de gekozen aanpak voldoende passend is om significante stappen te zetten in de verbetering van de informatievoorziening. Er zijn daarbij vragen en uiteenlopende beelden over de focus, de concrete resultaten, de planning en de borging. Daarmee geeft het plan voor pijler 3 op dit moment onvoldoende basis om als gezamenlijke onderlegger voor de inzet op de verbetering van de informatievoorziening dienst te doen.

De belangrijkste aandachtspunten in dit verband zijn:

  • In de complexe en gefragmenteerde omgeving die het VTH stelsel op dit moment is, is een stevige transitie naar een meer onderling afgestemde organisatie en werkwijze essentieel om de werking van het stelsel naar een hoger plan te tillen. Afspraken over standaards en werkwijzen moeten nadrukkelijk en met voorrang gemaakt worden en zijn urgenter dan systeemontwikkeling.
  • De aanpak met enerzijds een portfolio met projecten rondom urgente vraagstukken en doorontwikkeling van bestaande initiatieven en anderzijds nadenken over de doelen en de aanpak op langere termijn via het in beeld brengen van het ketenlandschap, zoals we terugzien in het pijlerplan, lijkt verstandig.
  • Voor goede besluitvorming is echter nodig dat duidelijk is welk resultaat wanneer bereikt wordt in begrippen die aansluiten bij de uitdagingen in het VTH-stelsel, wie daarvoor aan de lat staan, hoe de borging van het resultaat plaatsvindt en hoe de financiering daarvan is geregeld. Het ontbreken hiervan leidt tot vertraging en verlamming in de besluitvorming. Het komen tot een gedeeld beeld hierover is dringend noodzakelijk.
  • Daarnaast is het nodig om kennis en kunde van een (digitale) transitie in het VTH-stelsel, zowel in termen van informatievoorziening als in termen van organisatie en werkwijze, te versterken bij betrokken medewerkers en bestuurders. Dit is een randvoorwaarde om de in gang te zetten ontwikkeling met succes te realiseren en te besturen.

Het Reviewteam doet de volgende aanbevelingen aan de Stuurgroep met bijbehorende urgentie volgens onderstaande definities.

AanbevelingUrgentie
1.Benader pijler 3 niet alleen als een informatievoorzieningsopgave maar ook als een transformatie/verandering van het stelsel en alle betrokkenen in de richting van effectieve, afgestemde en uniforme werkwijzen en samenwerking. Daartoe is het belangrijk om de consequenties van de transformatie van het VTH-stelsel goed te doordenken. Borg daarbij dat alle betrokkenen goed worden meegenomen in de veranderaanpak om de noodzakelijke transformatie te bereiken.Essentieel
(doe binnenkort)
2.De complexiteit en de looptijd van het programma maken het noodzakelijk om tot een heldere afbakening te komen van de reikwijdte van de opgave en de concrete resultaten van pijler 3. De stuurgroep moet hierin knopen doorhakken.Essentieel
(doe binnenkort)
3.Accepteer en benut dat het IBP en pijler 3 kan rekenen op veel politieke belangstelling vanuit 2e Kamer, gemeenten en provincies. Zorg voor heldere communicatie over de complexiteit van de transformatie en manage de politieke verwachtingen over doorlooptijd en resultaten. Investeer, bijvoorbeeld via werkbezoeken en informatiesessies, in de relatie tussen politiek, primaire proces en programma.Aanbevolen
4.Leer van experimenten en realiseer- zoals voorgesteld in het pijlerplan – aansprekende voorbeelden in concrete projecten. Werk parallel via het informatielandschap aan een beeld van de toekomstige werkwijze en de daarbij passende informatievoorziening. Leg daarbij de nadruk op afspraken over gegevensuitwisseling en werkwijzen; de geautomatiseerde systemen volgen daaruit. Bied daarbij ruimte voor een leerproces.Essentieel
(doe binnenkort)
5.Versterk de bemensing van het kernteam voor pijler 3. Zorg daarbij voor kennis van en ervaring met de werking van het VTH stelsel en de informatievoorziening die daarbij hoort. Zorg ook voor deskundigheid op het vlak van communicatie en organisatieverandering in een complexe en omvangrijke context.Essentieel
(doe binnenkort)
6.Investeer als stuurgroep met het pijlerteam in het ontwikkelen van een gezamenlijk beeld van de opgave, inhoud en resultaten van pijler 3, en neem daarvoor gezamenlijk eigenaarschap. Gebruik woorden en taal die helder maakt op welke manier de resultaten bijdragen aan het verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving en de impact op werkwijze en samenwerking tussen betrokkenen in het stelsel.Kritiek
(doe onmiddellijk)
7.Haal het onderdeel ‘organiseren’ in de tijd naar voren en start op korte termijn het gesprek over de implementatie en organisatie van de resultaten van pijler 3, inclusief borging en structurele financiering.Kritiek
(doe onmiddellijk)
8.Zorg voor een toename van kennis en kunde rondom het thema informatievoorziening in een brede kring van betrokkenen en organiseer dit zodanig dat de sociale cohesie en het wederzijds begrip voor elkaars positie toeneemt.Essentieel
(doe binnenkort)
gateway-ibp-vth-pijler-3Download

Zie ook:

Laatste update: 4-8-2023

Ben je het niet eens met iets op deze pagina, is het niet meer up-to-date, heb je een aanvulling of werkt een link niet? Stuur ons dan even een mailtje. Dan kijken we er even naar en kunnen we het eventueel aanpassen.
Het gebruik van de informatie op het toezichtcompendium is gratis. Gelieve bij het gebruik ervan in publicaties te refereren aan dit toezichtcompendium of de betreffende kenniskaart, inclusief een link. Alvast bedankt voor de moeite!